BolgeXeber.Com » Gündəm » Xudu Məmmədovun anadan olmasından 87 il keçdi... Alimimizi tanıyaq

Xudu Məmmədovun anadan olmasından 87 il keçdi... Alimimizi tanıyaq

15-12-2014, 17:15

Oxunub: 4 058

Dünya şöhrətli alimimizin yoxluğundansa 26 il keçir...

14 dekabr dünya şöhrətli kristalloqraf alim, görkəmli ictimai-siyasi xadim Xudu Məmmədovun doğum günü idi. Xudu Surxay oğlu Məmmədov 1927-ci il dekabrın 14-də Ağdam rayonunun Mərzili kəndində anadan olmuşdur. Ağdamda orta məktəbi bitirən Xudu Məmmədov Azərbaycan Dövlət Universitetinin Geologiya-Coğrafiya fakültəsininGeologiya şöbəsinə daxil olur, 1951-ci ildə təhsilini fərqlənmə diplomu ilə başa vurur və müəllimi Heydər Əfəndiyevin təkidi ilə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Kimya İnstitutuna təyinat alır.

Xudu Məmmədov daha sonra SSRİ EA-nın Kristalloqrafiya İnstitutunun aspiranturasına daxil olur. Namizədlik dissertasiyasının ilkin mövzusu “Borosilikat-aksinit mineralının quruluşunun təyini” olmuşdur. Amma quruluşu açmaq üçün eksperimental materiallar alınması ərəfəsində (1952-ci il) yapon tədqiqatçıları bu mineralın quruluşunu təyin edirlər. 1955-ci ildə X.Məmmədov SSRİ EA-nın Kristalloqrafiya İnstitutunun elmi şurasında “Kristalloqrafiya və Kristallofizika” ixtisası üzrə “Ksonolit və vollastonit minerallarının kristal quruluşu” mövzusunda müvəffəqiyyətlə namizədlik dissertasiyası müdafiə edir.

Xudu Məmmədov bir neçə dəfə Con Bernalın qonağı olmuş, 1966-cı ildə isə təqribən bir il onun laboratoriyasında çalışmışdır. Azərbaycanlı kristalloqraf-alim 1970-ci ildə geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, 1973-cü ildə professor elmi adlarına layiq görülmüşdür.

1969-cu ildə Xudu Məmmədov doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmiş, 1970-ci ildə geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, 1976-cı ildən Azərbaycan Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü idi.Xudu Məmmədov 1976-cı ildən Azərbaycan Elmlər Akademiyasının müxbir üzvüdür. 1957-ci ildən Azərbaycan Elmlər Akademiyası Qeyri-üzvi və Fiziki Kimya İnstitutunun struktur kimya laboratoriyasının müdiri vəzifəsində çalışmışdır. Əsas elmi işləri kristallokimya sahəsindədir.

Xudu Məmmədov bir neçə illik tədqiqatların yekunu olaraq, 1960-cı ildə “Kalsium-silikatları və hidrosilikatları və hidrosilikatların kristallokimyası” monoqrafiyasını yazır.Silikat birləşmələrindən bir çoxunun quruluşunu müəyyənləşdirmiş, həmin birləşmələr sinfi ilə boratlar, karbonatlar, yarımkeçiricilər və s. arasında kristallokimyəvi qohumluq olmasını aşkara çıxarmış, 50-dən çox üzvi liqandlı kompleks birləşmənin molekul və kristall quruluşunu öyrənmiş, tədqiqatlarında elektronoqrafiya, rentgen-spektral analiz və hidrotermal sintez üsullarından geniş istifadə etmişdir. Yüksəkixtisaslı elmi kadrlar hazırlanmasında müstəsna xidmətləri var. "Şərəf nişanı" ordeni və medallarla təltif edilmişdir.

1990-cı ildə Xudu Məmmədovu (ölümündən sonra) Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin İdarə heyəti milli-azadlıq hərəkatındakı xidmətlərinə görə Məmməd Əmin Rəsulzadə mükafatına layiq görmüşdür.

Milli Azadlıq hərəkatına hələ sovet imperiyasının ən güclü dönəmində - Oqtay Eldəgəzin rəhbərliyi ilə yaradılmış Milli Azadlıq Qərargahının sədr müavini(Azərbaycan tarixi, cild VII, səh.146. Azərabyacan tarixi XI s. səh.123) kimi başlamış Xudu Məmmədov 15 oktyabr 1988-ci ildə Bakıda, Ü.Hacıbəyovun ev muzeyində sonradan Xalq Cəbhəsini formalaşdıracaq fəalların yığıncağındakı ziddiyyətli müzakirələr zamanı gözləniləmdən ürək tutmasından vəfat etmişdir.

Xudu Məmmədov eyni Azərbaycan folkloru və xalçaçılığı sahəsindəki tədqiqatları ilə də məşhurdur. Bir sıra bayatıların müəllifiidir.

Allah rəhmət eləsin!

Bolgexeber.com

Çox Oxunanlar